Wątpliwości wokół VAT od wywłaszczenia

20 sierpnia 2013r. Naczelny Sąd Administracyjny skierował do rozstrzygnięcia w formie uchwały siedmiu sędziów NSA zagadnienie opodatkowania VAT wywłaszczenia na cele budowy dróg publicznych.

Przedmiotem powyższej uchwały ma być rozstrzygnięcie, czy wydanie nieruchomości na skutek decyzji wojewody o ustaleniu lokalizacji drogi jest dostawą towarów, a w konsekwencji, czy określone w tej decyzji odszkodowania podlegają opodatkowaniu VAT.

Problematyka przedmiotowej sprawy dotyczy Jastrzębia – Zdroju, będącego miastem na prawach powiatu, które złożyło do wojewody wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi wojewódzkiej. Obowiązek złożenia powyższego wniosku wynika z faktu, iż miastu na prawach powiatu nie przysługuje prawo do samodzielnego wywłaszczenia terenów na potrzeby dróg wojewódzkich i w celu dokonania powyższego, zobowiązane jest zwrócić się ze stosownym wnioskiem właśnie do wojewody. 

Wraz z decyzją przyznającą prawo do wywłaszczenia terenów, wojewoda określa wysokość odszkodowania, które właścicielom przejętych nieruchomości wypłacić ma miasto na prawach powiatu. W związku z powyższym, powstał problem, czy odszkodowania takie stanowią dostawę towarów, a w konsekwencji, czy podlegają opodatkowaniu VAT.

W celu rozstrzygnięcia powyższej wątpliwości, miasto wystąpiło do Ministra Finansów o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, w którym wskazało, że pomimo faktu, iż przeniesienie własności stanowi odpłatną dostawę towarów, która co do zasady podlega opodatkowaniu VAT, analizowany przypadek wykracza poza zakres opodatkowania. Swoje stanowisko miasto uargumentowało faktem, iż wywłaszczenie dokonywane jest przez miasto, jako organ władzy publicznej, który wykonuje zadania publiczne w zakresie transportu zbiorowego i dróg publicznych o charakterze ponadgminnym, do których zobowiązany został na gruncie ustaw: o samorządzie powiatowym oraz o drogach publicznych. Z uwagi na powyższe, w ocenie miasta nie może ono zostać uznane za podatnika. 

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wydał w powyższym zakresie negatywną dla Jastrzębia – Zdroju interpretację indywidualną prawa podatkowego. W uzasadnieniu wskazano, iż organem administracji jest wojewoda, zaś miasto działa jako właściciel, który w zamian za odszkodowanie traci nieruchomość przeznaczoną pod drogę. 

Od powyższej interpretacji, miasto złożyło skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Sąd utrzymał w mocy decyzję organu skarbowego, argumentując, iż w analizowanym stanie faktycznym miasto nie występuje jako podmiot prawa publicznego, lecz właściciel nieruchomości i w związku z tym jego sytuacja jest taka sama, jak innych podmiotów, których dotyczyć może decyzja lokalizacyjna. 

W związku z tym, miasto złożyło skargę kasacyjną, na skutek której NSA rozstrzygnął jak powyżej. W ocenie przewodniczącego składu orzekającego w omawianej sprawie, specyfika problemu wynika ze szczególnej pozycji miasta na prawach powiatu, na którym spoczywają obowiązki nałożone ustawą o drogach publicznych oraz faktu, iż odszkodowanie za wywłaszczenie, w tym należne miastu, jest wypłacane ze środków miasta na prawach powiatu.